Ua kūleʻa nā mea noiʻi ma CERN i ka nānā ʻana i ka hoʻopili ʻana o ka quantum ma waena o nā "quarks kiʻekiʻe" a me ka ikaika kiʻekiʻe. Ua hōʻike mua ʻia kēia ma Kepakemapa 2023 a mai ka manawa i hōʻoia ʻia e ka nānā mua a me ka lua. Ua hoʻohana ʻia nā pālua o nā "quarks kiʻekiʻe" i hana ʻia ma Large Hadron Collider (LHC) ma ke ʻano he ʻōnaehana hou e aʻo ai i ka entanglement.
ʻO nā "quarks kiʻekiʻe" nā ʻāpana kumu nui loa. Popopo koke lākou i ka hoʻololi ʻana i kāna milo i kona mau ʻāpana pala. Ua ʻike ʻia ke ʻano milo o ka quark luna mai ka nānā ʻana i nā huahana palaho.
Ua ʻike ka hui noiʻi i ka hoʻopili ʻana o ka quantum ma waena o kahi "quark top" a me kāna hoa antimatter ma ka ikehu o 13 teraelectronvolts (1 TeV=10).12 eV). ʻO kēia ka ʻike mua ʻana o ka entanglement i loko o nā quarks (top quark and antitop quark) a me ka ʻike ikaika loa o ka entanglement i kēia manawa.
ʻAʻole i ʻike nui ʻia ka hoʻopili ʻana o ka quantum i nā ikaika kiʻekiʻe. Hāʻawi kēia hoʻomohala i ke ala no nā haʻawina hou.
I loko o ka quantum entangled particles, pili ka moku'āina o hoʻokahi particle ma luna o nā mea ʻē aʻe me ka nānā ʻole i ka mamao a me ke ala e hoʻokaʻawale ai iā lākou. ʻAʻole hiki ke wehewehe kūʻokoʻa ʻia ke kūlana quantum o hoʻokahi ʻāpana i ke kūlana o nā mea ʻē aʻe i loko o ka hui o nā ʻāpana i hoʻopili ʻia. ʻO kēlā me kēia hoʻololi i kekahi, hoʻololi i nā mea ʻē aʻe. No ka laʻana, hoʻopili ʻia kahi pālua electron a me positron mai ka palaho o kahi pi meson. Pono e hoʻohui ko lākou mau milo i ka milo o ka pi meson no laila ma ka ʻike ʻana i ka milo o kekahi ʻāpana, ʻike mākou e pili ana i ka milo o ka mea ʻē aʻe.
I ka makahiki 2022, ua hāʻawi ʻia ka Nobel Prize in Physics iā Alain Aspect, John F. Clauser a me Anton Zeilinger no nā hoʻokolohua me nā kiʻi entangled.
Ua ʻike ʻia ka entanglement quantum ma nā ʻano ʻano like ʻole. Ua loaʻa iā ia nā noi i ka cryptography, metrology, quantum information a me quantum computation.
***
E hoʻomaopopo ':
- CERN. Hoʻokuʻu paʻi - ʻike nā hoʻokolohua LHC ma CERN i ka hoʻopili nui ʻana i ka ikehu kiʻekiʻe loa. Published 18 September 2024. Loaʻa ma https://home.cern/news/press-release/physics/lhc-experiments-cern-observe-quantum-entanglement-highest-energy-yet
- ʻO ka hui pū ʻana o ATLAS. Ka nānā 'ana o ka quantum entanglement me nā quark luna ma ka ATLAS detector. Nature 633, 542–547 (2024). https://doi.org/10.1038/s41586-024-07824-z
***
NA PALAPALA KUMU - He nana wikiwiki |
Hoʻokaʻawale ʻia nā ʻāpana kumu i Fermions a me Bosons e pili ana i ka milo. |
[AT]. Ua milo nā FERMIONS i nā helu helu helu ʻokoʻa (½, 3/2, 5/2, ….). ʻO kēia mau ʻāpana mea ʻO nā quark a me nā lepton a pau. - hahai i nā helu Fermi–Dirac, – loaʻa i ka milo hapa-odd-integer - e hoʻolohe i ke kumu hoʻokuʻu ʻia ʻo Pauli, ʻo ia hoʻi, ʻaʻole hiki i ʻelua fermion like ke noho i ka mokuʻāina kuantum like a i ʻole ka wahi like ma kahi ākea me ka helu quantum like. ʻAʻole hiki iā lāua ke milo i ka ʻaoʻao hoʻokahi, akā hiki iā lāua ke milo ma kahi ʻaoʻao ![]() - Quarks = ʻeono quark (luna, lalo, ʻano ʻē, hoʻonani, lalo a me luna quark). - Hoʻohui e hana i nā hadrons e like me nā protons a me nā neutrons. - ʻAʻole hiki ke nānā ʻia ma waho o nā hadrons. – Leptons = electrons + muons + tau + neutrino + muon neutrino + tau neutrino. – 'Electrons', 'up quarks' a me 'down quarks' nā mea nui loa o nā mea a pau o ke ao holoʻokoʻa. - ʻAʻole kumu nui nā protons a me nā neutrons akā ua hana ʻia me nā 'up quarks' a me nā 'down quarks' no laila. ʻāpana hui. Hana ʻia nā protons a me nā neutrons i ʻekolu quarks - ʻo ka proton he ʻelua quark "up" a me hoʻokahi quark "lalo", akā ʻo ka neutron he ʻelua" lalo" a hoʻokahi "up." ʻO "Up" a me "lalo" ʻelua "Nā ʻono," a i ʻole nā ʻano like ʻole, o nā quark. - Baryons ʻO nā fermion hui pū i hana ʻia i ʻekolu quark, e laʻa, nā protons a me nā neutrons he baryons. - ʻO Hadrons ua haku ʻia me nā quark wale nō, e laʻa, ʻo nā baryons he hadrons. |
[B]. Loaʻa nā BOSONS i nā waiwai integer (0, 1, 2, 3, ….) - Hoʻopili nā Boson i nā helu Bose-Einstein; loaʻa i ka milo helu helu. – inoa ma hope Satyendra Nath Bose (1894–1974), nāna pū me Einstein i hoʻomohala i nā manaʻo nui ma hope o ka thermodynamics helu o ke kinoea boson. - mai hoʻolohe i ke kumu hoʻokaʻawale ʻo Pauli, ʻo ia hoʻi, hiki i ʻelua mau pahu like ke noho i ka mokuʻāina kuantum like a i ʻole ka wahi like ma kahi ākea me ka helu quantum like. Hiki iā lāua ke milo i ka ʻaoʻao hoʻokahi, – ʻO nā boson kumu ka photon, ka gluon, ka Z boson, W boson a me ka Higgs boson. He milo ko Higgs boson=0 a he milo na ka boson ana (ie, photon, ke gluon, ka Z boson, a me W boson) he milo=1. - Hiki i nā ʻāpana hui ke lilo i mau boson a i ʻole fermion ma muli o ko lākou mau mea. – He boson nā ʻāpana hui like ʻole o nā fermion (no ka mea, he milo huinahelu ko nā pahu a he milo hapa helu ʻokoʻa nā fermion). - ʻO nā mesons āpau he boson (no ka mea, ʻo nā mnā eson hana ʻia me ka helu like o nā quarks a me nā antiquarks). ʻO ka nuclei paʻa me nā helu nuipaʻa he mau boson e laʻa, deuterium, helium-4, Carbon -12 etc. - ʻAʻole hoʻolohe nā bosons composite i ke kumu hoʻokaʻawale ʻo Pauli. - Ua hui pū kekahi mau boson i ka mokuʻāina quantum hoʻokahi e hana "ʻO Bose-Einstein Condensate (BEC).” |
***