Ma kahi o ʻeono piliona makahiki mai kēia manawa aku, ʻo kā mākou ʻanuʻu home ʻo Milky Way (MW) a me Andromeda galaxy e pili ana (M 31) e hui pū kekahi me kekahi e ulu ana i kahi galaxy elliptical hui hou. ʻO kēia ka ʻike e pili ana i ka wā e hiki mai ana o kā mākou home galaxy Milky Way. Eia nō naʻe, me ka hoʻohana ʻana i ka ʻikepili mai nā ʻike hou loa e ka Gaia a me Hubble space telescopes, ua ʻike nā mea noiʻi ʻaʻole hiki ke pale ʻia ka hui ʻana o Milky Way-Andromeda. ʻAʻole pono e hui ʻia nā galaxia ʻelua a kokoke i ka 50 %.
He aha ka mea e hiki mai ana i ka Honua, i ka Lā a me ko mākou galaxy home i ka wā e hiki mai ana? ʻAʻole lākou e noho mau i ko lākou ʻano. E noho mau ka honua no 4 biliona makahiki hou inā ʻaʻole i luku ʻia e ke kanaka a i ʻole nā pōʻino kūlohelohe e like me ke kaua nuklea, ka hoʻololi ʻana i ke aniau, ka hopena me ka asteroid, ka lua pele nui, a pēlā aku. ʻO ka piʻi ʻana o ke kaomi ma muli o ka hāʻule ʻana o ke kumu e hoʻoulu ai i ka hui nuklea o nā mea kaumaha i loko o ke kumu. ʻO ka hopena, e piʻi aʻe ka mahana o ka Lā, a e hoʻonui nui ʻia ka ʻaoʻao o waho o ka lewa o ka lā ma waho o ka lewa a e hoʻopau i nā hōkū kokoke me ka Honua. E hoʻomau ʻia kēia pae nunui ʻulaʻula ma kahi o hoʻokahi piliona makahiki. ʻO ka hopena, e hāʻule ka Lā a lilo i keʻokeʻo keʻokeʻo.
No ko mākou home galaxy Milky Way (MW), ʻo ka ʻike i kēia manawa ʻo ka ulu ʻana o ka Local Group (LG) i loaʻa ma mua o 80 galaxies e komo pū ana me nā galaxes nui ʻelua Milky Way (MW) a me ka Andromeda galaxy (M 31) e alakaʻi ʻia e ka dynamics o ka Milky Way a me ka Andromeda galaxy system. I loko o ʻehā piliona makahiki mai kēia manawa aku, ʻo ka galaxy Andromeda kokoke i kēia manawa e kū nei ma kahi o 2.5 miliona mau makahiki māmā ka mamao e hui pū me kā mākou galaxy home ma 250,000 mph. Ua manaʻo ʻia ua hoʻomaka paha ke kaʻina hana, a aia paha nā galaxia ʻelua ma kahi papa kuʻi. E mau ana ka paio no 2 biliona makahiki a i ka hopena, e hui ana na galaxia elua i loko o eono biliona makahiki mai keia manawa aku e hoala mai ai i kahi galaxy elliptical hui hou. E ola ana ka ʻōnaehana solar a me ka Honua i ka hoʻohui ʻana akā loaʻa nā hoʻonohonoho hou i ka lewa.
Me he mea lā he kuʻikahi i waena o nā poʻe akamai e pili ana i ka ʻoiaʻiʻo o ka hui ʻana a me ka hui ʻana o Milky Way me nā aniani Andromeda kokoke i ka hui kūloko. Manaʻo ʻia e hui pū nā mea ʻelua me kekahi i ka wā e hiki mai ana e hoʻokumu i kahi galaxy hui. Eia naʻe, ua hōʻike ʻia kahi noiʻi hou ʻaʻole hiki ke hoʻokuʻi ʻia.
Me ka hoʻohana ʻana i ka ʻikepili mai nā ʻike hou loa e ka Gaia a me Hubble space telescopes, ua noiʻi nā mea noiʻi pehea e ulu ai ka hui kūloko i nā makahiki he 10 piliona e hiki mai ana. Ua ʻike lākou ʻo nā galaxia nui ʻelua ʻē aʻe i loko o ka Pūʻulu Kūloko ʻo M33 a me ka Large Magellanic Cloud e hoʻoikaika nui i ka orbit Milky Way–Andromeda. Eia hou, holo pololei ka orbit o ka Large Magellanic Cloud galaxy i ka Milky Way–Andromeda orbit i mea e emi mai ai ka hui 'ana a me ka hui 'ana o Milky Way a me Andromeda. Ua ʻike nā mea noiʻi ʻaʻole hiki ke pale ʻia ka hui ʻana o Milky Way-Andromeda. ʻAʻole pono e hui ʻia nā galaxia ʻelua a kokoke i ka 50 %.
***
E hoʻomaopopo ':
- Schiavi R. et al 2020. ʻO ka hui ʻana o ka Milky Way me ka Andromeda galaxy a me ka hopena o kā lākou mau lua ʻeleʻele supermassive. Astronomy & Astrophysics Volume 642, ʻOkakopa 2020. Paʻi ʻia 01 ʻOkakopa 2020. DOI: https://doi.org/10.1051/0004-6361/202038674
- Sawala, T., Delhomelle, J., Deason, AJ et al. ʻAʻohe ʻoiaʻiʻo o ka hui ʻana o Milky Way-Andromeda. Nat Astron (2025). Published: 02 June 2025. DOI: https://doi.org/10.1038/s41550-025-02563-1
- ESA/Hubble Science. Ke kānalua nei ʻo Hubble i ka ʻoiaʻiʻo o ka hui ʻana o ka galactic. Hoʻopuka ʻia 2 Iune 2025. Loaʻa ma https://esahubble.org/news/heic2508/
- ESA. ʻIke hou ʻo Hubble lāua ʻo Gaia i ka hopena o kā mākou galaxy. Hoʻopuka ʻia 2 Iune 2025. Loaʻa ma https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Hubble_and_Gaia_revisit_fate_of_our_galaxy
- NASA. Apocalypse I ka manawa hea? Kālua ʻo Hubble i ka ʻoiaʻiʻo o ka hui ʻana o Galactic. Hoʻopuka ʻia 2 Iune 2025. Loaʻa ma https://science.nasa.gov/missions/hubble/apocalypse-when-hubble-casts-doubt-on-certainty-of-galactic-collision/
- Kulanui o Helsinki. Hoʻokuʻu paʻi - ʻAʻohe ʻoiaʻiʻo e pili ana i ka hui ʻana o Milky Way - Andromeda. Hoʻopuka ʻia 02 Iune 2025. Loaʻa ma https://www.helsinki.fi/en/news/space/no-certainty-about-predicted-milky-way-andromeda-collision
***
Nā mea e pili pū ana
- Pehea ka ʻike ʻia ʻana o kahi Supernova ma mua o ʻewalu mau kenekulia i hala e hoʻololi ai i ko mākou ʻike (14 Iulai 2024)
- ʻO ka Moʻolelo o ka Home Galaxy: ʻElua mau hale kūkulu mua i ʻike ʻia a kapa ʻia ʻo Shiva lāua ʻo Shakti (25 Malaki 2024)
***