Hōʻike maopopo ʻia nā ʻike hohonu a James Webb Space Telescope ma lalo o JWST Advanced Deep Extragalactic Survey (JADES) i ka huli ʻana o ka hapa nui o nā galaxes ma ke ʻaoʻao e kū pono ana i ke ala o ka huli ʻana o Milky Way. ʻO kēia ʻAʻole i randomness i ke kuhikuhi o ka galaxy rotation contravenes cosmological loina e pono ai ka heluna o na galaxia e kaa ana ma ka aoao hookahi a aneane like me ka heluna o na galaxia e kaa ana ma ka aoao ku e. ʻO ka loina cosmological maʻamau (CP) paʻa ka manaʻo he homogenous a isotropic ka honua ma ka laulā nui, ʻo ia hoʻi, ua like ke ao holoʻokoʻa ma nā ʻaoʻao a pau, ʻaʻohe koho kuhikuhi. ʻAʻole ʻike ʻia ke kumu kūpono o ka like ʻole i ʻike ʻia. Malia paha, ʻAʻole i paʻa ka loina cosmological i ka hopu ʻana i ke ʻano nui o ke ao holoʻokoʻa a ua hoʻomaka ke ao holoʻokoʻa me kahi milo, a i ʻole he ʻano fractal hou.
ʻO ka loina cosmological (CP) kekahi o nā manaʻo kumu i ka cosmology. Wahi a kēia, he homogenous a isotropic ke ao holoʻokoʻa, ma ke ʻano nui, ʻo ia hoʻi, ua like ke ao holoʻokoʻa ma nā ʻaoʻao āpau, ʻaʻohe makemake kuhikuhi. Ma ka pōʻaiapili o ka ʻaoʻao o ka hoʻololi ʻana o nā galaxies, ʻo ke kumumanaʻo cosmological maʻamau e hōʻike ana i ka helu o nā galaxies e kaʻa ana ma ka ʻaoʻao hoʻokahi pono e like me ka helu o nā galaxies e kaʻa ana ma ka ʻaoʻao ʻē aʻe. Eia naʻe, ua hōʻike ʻia nā haʻawina mua ʻaʻole ʻo ia ka hihia a manaʻo i kahi asymmetry i ke kuhikuhi o ka rotation galaxy. ʻO ka hōʻike ʻana o nā kiʻi kikoʻī loa o nā galaxies i ke ao holoʻokoʻa i hāʻawi ʻia e JWST Advanced Deep Extragalactic Survey (JADES) e hōʻike maopopo ana i ka hapa nui o nā galaxies i loko o nā kula hohonu e huli ana i ka ʻaoʻao kūʻē i ke ala o ka hoʻololi ʻana o ko mākou home galaxy Milky Way.
Milky Way – ka galaxy a mākou e noho nei 1. ʻO kā mākou ʻanuʻu home ʻo Milky Way he ʻano huila me kahi ʻano palahalaha, ʻano diski. 2. ʻO nā hōkū a pau (me ka lā) a me ke kinoea i loko o ka diski kaʻapuni a puni ke kikowaena galactic ma ka ʻaoʻao kuʻemaka (no ka mea nānā ma luna o ka mokulele galactic). 3. Aia ka lā me kona ʻōnaehana honua holoʻokoʻa a me ka Honua ma ka lima spiral Orion-Cygnus ma kahi o 25,000 mau makahiki māmā mai ke kikowaena galactic a lawe ʻia ma kahi o 230 miliona mau makahiki e hoʻopau i hoʻokahi kaʻapuni a puni ke kikowaena. 4. ʻO ka honua, kahi o kā mākou nānā ʻana, ke kaʻapuni pū nei i ke kikowaena galactic ma ka ʻaoʻao counterclockwise me nā mea ʻē aʻe o ka Milky Way. |
ʻO JWST Advanced Deep Extragalactic Survey (JADES) 1. Ke kumu: ke aʻo ʻana i ke ao holoʻokoʻa 2. E aʻo i ka hoʻokumu ʻana a me ka hoʻololi ʻana mai ka hoʻololi ʻulaʻula kiʻekiʻe a hiki i ke awakea o ka honua (e like me nā hoʻololi ʻulaʻula o z = 2–3, i ka manawa o ke ao holoʻokoʻa ma kahi o 2 a 3 biliona makahiki) 3. Hoʻohana i ka infrared imaging a me ka spectroscopy i loko o ka GOODS-S a me GOODS-N kahua hohonu (GOODS-N coincides me ka Hubble Deep Field North, aʻo GOODS-S coincides me ka Chandra Deep Field Hema). 4. I ka makahiki mua, ua ʻike nā mea noiʻi ʻo JADES i nā haneli he nui o nā moho mai nā makahiki 650 miliona mua ma hope o ka pā nui. |
Nānā Hohonu (GOODS) 1. Hoʻohui i nā ʻike hohonu mai ʻekolu mau Mea Nānā Nui: ka Hubble Space Telescope, ka Spitzer Space Telescope, a me ka Chandra X-ray Observatory, me ka ʻikepili mai nā telescope ʻē aʻe. 2. Hiki i ka po'e hoku ke a'o i ka ho'okumu 'ana a me ka ho'ololi 'ana o nā galaxies ma ke ao mamao loa. 3. manaʻo e hoʻohui i nā ʻike hohonu loa mai NASA's Great Observatories (Spitzer, Hubble and Chandra), ESA's Herschel a me XMM-Newton, a me nā ʻoihana ikaika loa ma ka honua. |
Ma nā kiʻi hohonu o ke ao holoʻokoʻa i hopu ʻia e JWST ma lalo o ka papahana JADES, ua ʻike ʻia he 50% kiʻekiʻe ka heluna o nā galaxies e huli ana i ka ʻaoʻao e kū'ē ana i ka ʻaoʻao o ka Milky Way ma mua o ka heluna o nā galaxies e kaʻa like ana me ka Milky Way. No laila, aia kahi asymmetry i ʻōlelo ʻia i ka puʻunaue ʻana i nā kuhikuhina spin galaxy i ke ao mua.
ʻAʻole ʻike ʻia ke kumu kūpono no ka asymmetry i ʻike ʻia e kūʻē i ka Standard Cosmological Principle. ʻAʻole i hōʻoia ʻia ka manaʻo "he homogenous a isotropic ke ao holoʻokoʻa." Me he mea la e uhai ana ka ike kahua hohonu o JWST. Malia paha, ʻaʻole i piha ke kumukānāwai a ʻaʻole i hoʻopaʻa pono i ka hoʻolālā nui (LSS) o ke ao holoʻokoʻa.
Kū'ē nā kumu hoʻohālike cosmological ʻē aʻe i ka manaʻo isotropy o ke Kumukānāwai Cosmological Maʻamau akā wehewehe i ka ʻike ʻia ʻana o ka symmetry i ke ala o ka huli ʻana o ka galaxy. ʻO ka ʻeleʻele cosmology (BHC) a me ke kumumanaʻo o ke ao holoʻokoʻa he kumu hoʻohālike ʻē aʻe. Wahi a kēia, hoʻokipa ʻia ke ao holoʻokoʻa i loko o kahi lua ʻeleʻele i loko o ke ao makua. No ka mea, wili ka puka ʻeleʻele, ua wili pū ke ao holoʻokoʻa i loko o ka lua ʻeleʻele ma ka ʻaoʻao hoʻokahi, no laila he axis a i ʻole kahi ʻaoʻao makemake o ke ao holoʻokoʻa e wehewehe i ke kumu o ka hapa nui o nā galaxies i ʻike ʻia ma JWST hohonu kahi ʻaoʻao hoʻokahi. ʻO ka hoʻolālā fractal o ke ao holoʻokoʻa kekahi kumu hoʻohālike ʻē aʻe i hoʻokumu ʻia ma ka manaʻo he ʻano fractal ka hale nui o ke ao holoʻokoʻa. Hoʻopau ke ʻano fractal hou i ka randomness i ke ao holoʻokoʻa no laila ka uhaki ʻana i ka symmetry ma nā ʻaoʻao o ka huli ʻana o nā galaxies.
ʻO kekahi mea ʻē aʻe, ʻo ke kumu o ka cosmological he ʻoiaʻiʻo, ʻo ke ao holoʻokoʻa, a ʻo ka ʻike ʻole ʻia i ke ala o ka wili galaxy ma JWST kahua hohonu i kahi mea nānā honua he hopena o ka wikiwiki o ka huli ʻana o nā galaxies i ʻike ʻia e pili ana i ka wikiwiki rotational o Milky Way ma ka mālamalama o nā galaxies. ʻOi aku ka mālamalama o nā ʻanuʻu e kaʻa ana i ka ʻaoʻao e kū pono ana i ke ala o ka Milky Way ma muli o ka hopena Doppler shift a ʻoi aku ka maikaʻi o ka nānā ʻana. Eia nō naʻe, no ka mea he haʻahaʻa ka hopena o ka velocity rotational velocity i ka ʻōlinolino o nā galaxies, paʻakikī ke wehewehe i nā ʻike i hana ʻia ma o JADES a me nā papahana ʻē aʻe. Malia paha, pili kekahi ʻano ʻike ʻole o ka physics o ka rotation galaxy i nā ʻike.
***
E hoʻomaopopo ':
- Shamir L., 2025. ʻO ka māhele ʻana o ka huli ʻana o ka galaxy ma JWST Advanced Deep Extragalactic Survey. Nā Hoʻolaha Mahina o ka Royal Astronomical Society, Volume 538, Issue 1, March 2025, Pages 76–91. Hoʻopuka ʻia 17 Pepeluali 2025. DOI: https://doi.org/10.1093/mnras/staf292
- ʻO Kansas State University News - ʻO ka noiʻi ʻana a ka mea noiʻi K-State e hana puʻupuʻu i ka nānā ʻana e pili ana i ka Milky Way, nā ʻōwili hohonu o nā galaxies. Hoʻopuka ʻia 12 Malaki 2025. Loaʻa ma https://www.k-state.edu/media/articles/2025/03/lior-shamir-james-webb-space-telescope-spinning-galaxies.html
- Max-planck-gesellschaft. Nūhou - Misiona hoʻopakele no ka loina cosmological. Hoʻopuka ʻia 17 Kepakemapa 2024. Loaʻa ma https://www.mpg.de/23150751/meerkat-absorption-line-survey-and-the-cosmological-principle
- Aluri PK, et al 2023. Ua kūlike anei ka Universe Observable me ka Cosmological Principle? Kakaumaha maʻamau a me Quantum, Volume 40, Number 9. Published 4 April 2023. DOI: https://doi.org/10.1088/1361-6382/acbefc
- Peterson C., . Ua hānau ʻia ke ao holoʻokoʻa i loko o kahi ʻeleʻele? Loaʻa ma https://www.newhaven.edu/_resources/documents/academics/surf/past-projects/2015/charles-peterson-paper.pdf
***
Nā pāhana pili:
- Universe mua: ʻO ka Galaxy mamao loa "JADES-GS-z14-0" e hoʻokūkū i nā kumu hoʻohālike Galaxy. (12 Aukake 2024)
- Nā mea hoʻoheheʻe ʻāpana no ke aʻo ʻana o "Very early universe": hōʻike ʻia ʻo Muon collider (31 ʻOkakopa 2024)
- Paradox of Metal-rich Stars in Early Universe (27 Kepakemapa 2024)
- ʻO ke Ala Milky: ʻO kahi hiʻohiʻona kikoʻī o ka Warp (18 Ianuali 2021)
***